- (2009) Volume 3, Issue 1
Kadir Dogan*
Istanbul Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi Yetistiricilik Bölümü, Istanbul
In this study, sand smelt production capacity of Iznik Lake, economical analysis of fisheries and socio-economical structure of fishermen was investigated. There are four fisheries cooperatives, two in Ä°znik and two in Orhangazi, active in the lake. Length of fishing boats used varied between 6.00 to 9.00 meter and all of them are motorized. Sand smelt fishermen ages ranged between 27-64 and among them 63.33% graduated from primary school, 20.00% from secondary school, 10.00% from high school, 6.67% from university. Fishermen can be categorized in two groups of dependence on fisheries. First group (33.67%) is belonging to high dependence group since their income is originating only from fishing and second group 63.33% is earning money from both fisheries and agriculture. 73.33 % of fishermen have a social security. Catching capital of fishermen in the lake consists of boat (45.45%) and fishing gear (54.55%). Calculated gross income from fisheries activities is approximately 36 167.00 and costs are 25 650.00 YTL for per fisherman. As a result, sand-smelt fishermen of the lake are working in a more professional way than fishermen of other lakes.
Iznik Gölü, gümüs baligi avciligi, sosyo-ekonomik analiz, su ürünleri kooperatifi
Dünyada iç sularda yasayan ve ekonomik olarak avciligi yapilan birçok balik türü vardir. Türkiye iç sularinda 23 familyaya ait 63 cins ve 130 tür balik bulunmaktadir (Atay, 1995). Küçük boyutlu olmasina karsin ekonomik degeri nedeniyle avciligi yapilan türlerden olan gümüs baligi (Atherina boyeri Risso, 1810)’ son yillarda ülkemiz göllerinde yaygin olarak görülmekte (Küçük ve ark., 2006) ve ekonomik olarak degerlendirilmektedir.
Iç sularimizda avciligi yapilan gümüs baligi üretimi, yillar itibariyle giderek artan bir seyir izlemistir. Türkiye toplam gümüs baligi üretim miktari 1986 yilinda 255 ton iken 2006 yilinda 6 677 tona ulasmistir (Anonim, 1988, Anonim, 2008). 2006 yili verilerine göre toplam iç su ürünleri balik avciliginin yaklasik % 15.15’ini bu türün karsiladigi ve bu alanda ülke ekonomisine önemli bir katki sagladigi belirtilmistir (Anonim, 2008). Türkiye’de gümüs baligi üretiminden elde edilen katma deger 1995 yilinda 38.9 milyar TL iken yillar itibariyle artis göstererek 2000’de 633.2 milyar TL ve 2005 yilinda ise 7 872 bin YTL olarak gerçeklesmistir (Acara, 1996, Gözgözoglu ve ark., 2004, Anonim, 2007a).
Ülkemizde gümüs baligi avciligi en yogun olarak Iznik gölünde yapilmaktadir. Çalismanin yapildigi Iznik Gölü, Marmara Bölgesi'nde Bursa Ili sinirlari içerisinde yer almaktadir. Yaklasik 313 km2 yüzey alanina sahip olan gölün maksimum derinligi 65 m, deniz seviyesinden yüksekligi de 85 metredir. Gölün uzunlugu yaklasik 32 km, en genis yeri 12 kilometredir. Arastirmanin yapildigi yer (Sekil 1)’de verilmistir. Marmara Bölgesi’nin en büyük, Türkiye’nin ise besinci büyük dogal gölüdür. Gölü besleyen bes dere ve yeralti sulari bulunmaktadir. (Aktan ve Aykulu, 2001, Anonim, 2007b).
Figure 1: Study site (Iznik lake)
Ekolojik yönden ötrofik oldugu bildirilen Iznik Gölü ülkemizde bulunan diger pek çok göle göre balik türü çesitliligi bakimindan oldukça zengindir. Göl’de kerevit disinda 19 balik türü bulunmaktadir (Özulug ve ark., 2005). Bu türlerin birçogu populasyon içerisinde daha az ekonomik öneme sahip türlerdir. Gölün balikçilik yönünden en önemli ürünü kerevit ve yayin baligidir. Ülkemizde kerevit vebasi görülmeden önce gölde yogun bir sekilde kerevit avciligi yapilmakta iken, 1984 yilinda görülen hastalik sonucunda kerevit avcilarinin da balik avciligina yönelmesiyle, sazan ve yayin baligi üzerindeki avbaskisi artmistir (Güven ve ark., 2002). Bu süreçten sonra göldeki sazan ve yayin stoklarinin azalmasiyla birlikte, populasyonlarin dogal yapilari da degismis, yas ve boyca küçük bireylerin populasyon içerisindeki oranlari artmistir. Iznik Gölü’nde gümüs baligi avciligi son yillarda yöre balikçilari tarafindan göldeki kerevit vebasindan kaynaklanan sikinti nedeniyle yeni bir balikçilik sektörü olarak faaliyet göstermektedir. Iç tüketimi olmayan gümüs baligi yurt disina taze ve donmus olarak ihraç edilmektedir. Gölde gümüs baligi avciligi nisan ayinda baslayip kasim ayina kadar devam eder (Gaygusuz ve Temel, 2006).
Iznik Gölü’nde yillar itibariyle gümüs baligi üretimi sürekli bir artis trendi içerisinde olmustur. Bu trend özellikle 1988 yilinda ilk olarak görülmeye basladiktan sonra gölün ekonomik balik türü olmaya baslamistir. Su ürünleri kooperatifi ve Bursa Tarim Il Müdürlügü verilerine göre ilk olarak 1989 yilinda 60 ton ile baslayan avcilik üretimi 2001’de 500 ton olmus ve takip eden yillarda hizli bir artis göstererek 2006’da 1302 tona, 2007’de ise 1550 tona yükselmistir. (Anonim, 1991, Anonim, 2003, Anonim, 2007c).
Gölde su ürünleri Kooperatiflerinin faal üyesi olan 141 balikçi 170 tekneyle balikçilik yapmaktadir. Ancak gümüs baligi avciligi yapan balikçi sayisi toplam balikçilarin % 21,28’ini olusturmaktadir. Iznik Gölü’nde balikçilik yapan su ürünleri kooperatiflerinin toplam üye sayilari ve tekne sayilari (Tablo 1)’de verilmistir.
Table 1: Year of Organization, member and boat number of fishery cooperatives in Iznik lake
Son yillarda giderek artan ekonomik degeri ile birlikte Iznik Gölü’nde daha fazla avlanan gümüs baligi ekonomik olarak degerlendirilmeye baslanmistir. Gölde avciligi yapilan bu türün, bölge balikçilarina sagladigi ekonomik katkinin irdelenmesi ve balikçilarin sosyo-ekonomik durumlari çalismanin ana amacini olusturmaktadir.
Arastirma materyalini öncelikle gölde sadece gümüs baligi avciligi yapan balikçilardan anket yolu ile elde edilen veriler olusturmaktadir. Ankette balikçi teknelerinin fiziksel, teknik özellikleri ve balikçilarin sosyo-ekonomik yapilarina yönelik sorular hazirlanmistir. Çalismanin ana amaciyla ilgili sorularda balikçilarin yasi, medeni hali, ögrenim düzeyi, hane halki nüfusu, çocuk sayisi, ev ve otomobil sahipligi, sosyal güvenlik durumlari, balikçilik tecrübeleri, meslegi seçme nedenleri ve çalisma kosullari gibi sosyo-ekonomik özelliklerinin tespitine yönelik veriler degerlendirmeye alinmistir.
Tüm veriler 2006-2007 yillari arasinda gümüs baligi av dönemlerinde göle gidilerek su ürünleri kooperatif baskanlari ve balikçilara kapali ve açik uçlu sorulardan olusan toplam 37 soru içeren anket yoluyla birebir görüsmeler sonucu elde edilmistir. Anket tam sayim yöntemi uygulanarak yapilmis, su ürünleri kooperatiflerinin faal üyesi olan ve sadece gümüs baligi avlayan balikçilarin tamami olan 30 tekne sahibi balikçiyla görüsülüp elde edilen veriler degerlendirilmistir.
Hesaplamalar Microsoft Word Excel programi yardimiyla yapilmis ve sonuçlar tablolar halinde verilmistir.
Arastirmada, gölde faaliyet gösteren dört farkli kooperatife üye ve sadece isi gümüs baligi avciligi olan 30 kisiyle görüsülerek saglanan veriler degerlendirilmistir. Inceleme sonunda göl Il Özel Idaresi tarafindan dört avlak sahasina bölünerek ihaleyle kiraya verildigi saptanmistir. Sadece gümüs baligi ag donanimina sahip olan balikçilar gölde kendi avlak sahalarinda balikçilik yapabilmekte ve avladiklari baliklari kooperatif araciligiyla dis pazara arz etmektedirler. Çalisma süresinde birinci avlak sahasinda (Iznik) 4 (% 9.30), ikinci avlak sahasinda (Çakirca) 6 (% 18.75), üçüncü avlak sahasinda (Orhangazi) 10 (% 29.41) ve dördüncü avlak sahasinda (Narlica) 10 (% 31.25) balikçinin gümüs baligi avciligi yaptigi saptanmistir. Yapilan çalismada gölde avcilik yapanlarin tamaminin erkek balikçilardan olustugu görülmüstür.
Bulgular çalismanin amaci dogrultusunda gümüs baligi avciliginda kullanilan av araçlarinin teknik, fiziksel özellikleri, balikçilarin sosyoekonomik yapilari ve balikçilik faaliyetinin ekonomik analizi gibi üç ayri asamada degerlendirilmistir.
-Av araçlarinin teknik ve fiziksel özellikleri: Gölde gümüs baligi avciligi faaliyetinde bulunan balikçilarin kullandiklari av araçlarinin teknik ve fiziksel özellikleri (Tablo 2)’de gösterilmistir. Avcilikta kullanilan teknelerin boylari 6.00-9.00 m arasinda degisiklik göstermekte ve % 43.33 orani ile 7.00 m boydaki tekneler çogunlugu olusturmaktadir. En küçük boydaki tekneler % 16.67, en büyük boydakiler ise % 3.33 ile yer almaktadir (Tablo 2). Tekne yaslarinin 2 ile 15 yil arasinda degistigi tespit edilmistir. Avlama teknelerinin yaslari 5’er yillik araliklarla yas siniflarina ayrildiginda, % 50.00’sinin 5, % 40.00’nin 10 ve % 10.00’unun 15 yasindan küçük oldugu saptanmistir. Balikçi teknelerinin 0-5 yas grubunda ilk sirayi aldigi ve genç bir filoya sahip oldugu görülmüstür. Av filosunun % 60.00’inin yapim malzemesinin ahsap ve ahsap üstü fiber kaplamadan % 16.67’sinin ise saçtan olustugu belirlenmistir (Tablo 2).
Table 2: Characteristics of fishing gears used in sand smelt fisheries in Iznik lake
Gümüs baligi avciliginda kullanilan teknelerin hepsi motorlu teknelerden olusmaktadir. Motor güçleri açisindan degerlendirildiginde, 10.00-32.00 Hp arasinda degistigi ve % 53.33’lük oranla 10.00 Hp’lik motor gücünde olan tekneler ilk sirada yer almakta ve % 26.67’lik oranla da (13.00 Hp) motor gücünde olan tekneler takip etmektedir (Tablo 2). Avcilikta kullanilan teknelerin mülkiyet durumuna bakildiginda mülkiyeti kendilerine ait tekneler ile balikçilik faaliyetinde bulunduklari görülmüstür.
Gölde gümüs baligi avciligi yapan balikçilarin sahip olduklari av araç ve gereç donanimlarina bakildiginda en önemlisi, gümüs agi igriptir. Igrip disinda sahilden agi çekmek için kullanilan irgat da diger av araci olarak tespit edilmistir.
-Balikçilarin sosyo-ekonomik özellikleri: Iznik Gölü’nde gümüs baligi avciligi yapan balikçilarin yasinin 27-64 arasinda degistigi, % 93.33’ünün evli ve % 6.67’sinin ise bekar oldugu tespit edilmistir. Balikçilik yapanlarin % 33.67’si sadece balikçilikla ugrasmakta % 63.33’ü ise balikçilik disinda tarimsal faaliyet ile balikçiligi birlikte sürdürmektedirler. Balikçilarin yas dagilimlari % 40.01’lik oranla 40-49 yas arasinda ilk sirada yer almaktadir. Bunu % 30.00 ile 30-39, % 23.33 ile 50-59 yas arasindaki balikçilar takip etmekte en küçük orani ise % 3.33 ile 20-29 ve 60-69 yas arasindaki balikçilarin olusturdugu belirlenmistir (Tablo 3).
Balikçilarin egitim düzeyleri incelendiginde hepsinin temel ilkögretim egitimi aldigi görülmektedir. En yüksek oranda % 63.33’ünün ilkokul,% 20.00’sinin ortaokul, % 10.00’nun lise ve % 6.67’sinin de üniversite egitimi gördükleri ve balikçilar arasinda okuma yazma bilmeyenin olmadigi saptanmistir (Tablo 3). Balikçi eslerinin ögrenim durumlari incelendiginde ise % 7.14’ü okuryazar, % 71.43’ü ilkokul, % 14.29’u ortaokul ve % 7.14’ü ise lise egitimi aldiklari tespit edilmistir (Tablo 3).
Table 3: Socio-economic features of fishermen of Iznik lake
Evli balikçilarin aile basina düsen çocuk sayisina bakildiginda her aileye ortalama 2.21 adet çocuk düstügü ve % 51.61 ile 2 çocuklu balikçilarin ilk sirada yer aldiklari görülmektedir (Tablo 3). Çocuklarin % 54.84’ü erkek, % 45.16’si da kizlardan olusmaktadir. Bekâr çocuklarin aileleri ile birlikte evli olanlarin ise kendilerine ait evlerde oturduklari görülmüstür.
Balikçi çocuklarinin egitim durumlari incelendiginde, % 17.78’inin okul öncesi % 28.89’unun ilkögretim, % 15.56’si lise çaginda, % 13.33’ü üniversitede okuyanlardan ve % 24.44’ü ise okul bitirmis veya okumayanlardan olustugu tespit edilmistir (Tablo 3). Çocuklarin % 27.42’si evli ve aileden ayri oturanlardan % 72.58’i ise egitimine devam ediyor veya okulu bitirmis olanlardan olusmaktadir. Balikçilarin hane halki nüfusunun 3-6 kisi oldugu, balikçiyla birlikte ayni evde oturan diger aile bireylerinin çogunlugunun balikçilarin anne ve babasi oldugu belirlenmistir.
Balikçilarin sosyo-ekonomik özelliklerinin önemli bir göstergesi olan ev ve otomobil sahibi olma durumlarina bakildiginda, % 83.33’ünün kendisine ait evinin, % 66.67’sinin de otomobil sahibi oldugu ve otomobili olanlar araçlarini hem tarim islerinde hem de balik tasimada kullandiklari saptanmistir (Tablo 3).
Günümüz ekonomik kosullarinda çalisanlarin yasamlarindaki en önemli sosyal statülerinden biri olan sosyal güvenlik durumlari incelendiginde gümüs baligi avciligi yapan balikçilarin % 73.33’ünün sosyal güvencesinin oldugu belirlenmistir. Ödeme yaptiklari sosyal güvenlik kuruluslari incelendiginde ise % 40.00’inin Bag- Kur’lu olduklari tespit edilmistir (Tablo 3). Balikçilarin çogunlugunun sigorta primlerini kendilerinin yatirdigi düsünüldügünde, balikçilarda sosyal güvence bilincinin olustugu söylenebilir. Balikçiligi seçme nedenleri soruldugunda babalarinin da gölde balikçilik yapmalari ön plana çikmaktadir. Tablo 3 incelendiginde % 70.00’nin baba meslegi ve % 6.67’sinin ise göl kenarindaki köylerde yasadigindan seçtikleri görülmüstür.
–Balikçilik faaliyetinin ekonomik analizi: Iznik Gölü’nde gümüs baligi avciliginda av yasagi uygulanmamaktadir. O nedenle avcilik nisan ayinda baslayip hava sartlarina bagli olarak kasim ayina kadar devam etmektedir. Balikçilarin gölden yakaladiklari gümüs baligini iç pazara sunmayip kooperatif araciligiyla veya bireysel olarak ihracatçi firmalara verip taze ve dondurulmus olarak ihraç ettikleri tespit edilmistir.
Çalismanin yapildigi dönemlerde Il Özel Idaresi tarafindan tespit edilip ve ihalede kesinlesmis olan miktarlarda üretim yapilmistir. Avlanan balik miktarinin 2006 yilinda 1 302 672 kg. ve 2007 yilinda ise 1 550 000 kg olarak gerçeklestigi görülmüstür (Anonim 2007c). Iznik Gölü’nde 2006- 2007 yillarinda gerçeklesen gümüs baligi üretimi ve ekonomik degeri (Tablo 4) de verilmistir.
Table 4: Sand smelt production and production value in Iznik lake between 2006-2007
Balikçilik faaliyetlerinin sonuçlarina bakildiginda, balikçilarin brüt hasilasinin sezon içerisinde ihalede kesinlesmis olan avlayacaklari balik kotasina göre degismektedir. Brüt hasilanin balikçi basina 2006 yilinda ortalama 26 053,00 YTL, 2007’de ise 36 167.00 YTL olarak tespit edilmistir.
Balikçilar gölde ticari üretim yaparken kullandiklari aktif sermaye tekne ve av araç-gereç sermayesi olarak bulunmus ve o sekilde incelenmistir. Arastirmada sermaye yapilari kullanilan av araç ve gereçlerinin özelliklerine göre degismektedir. Sermayenin % 45.45’ini tekne sermayesi % 54.55’ini ise av araç-gereç sermayesi olusturmaktadir.
Üretim faaliyeti sirasinda balikçilarin isletme giderleri balikçi basina 2007 yilinda ortalama 25 650.00 YTL olarak hesaplanmistir. Isletme masraflarinin % oranlari (Tablo 5)’de verilmistir.
Table 5: Percentage rate of operating costs of fishermen of Iznik lake
Tablo 5 incelendiginde isletme masraflari, öncelikle gölde avcilik ihale karsiliginda yapildigindan, kooperatif aidati ve ihale payi, mazot, satin alinan buz, satin alinan kasa, nakliye, tekne ve ag tamiri, isçilik- yemek gideri, amortisman, sosyal güvenlik prim ödemelerinden olusmaktadir. Giderlerin % 38.99’unu kooperatif aidati ve ihale gideri % 21.05’ini ise isçilik giderleri olusturmaktadir. Yapilan çalismada gümüs baligi avlayabilmek için öncelikle kooperatif üyesi olmak gerektigi tespit edilmistir. Ayrica gümüs baligi avciliginda makine gücünden ziyade insan gücü ön plana çikmaktadir. Avcilik esnasinda isi balikçilik olmayan günübirligine yevmiyeyle çalisan vasifsiz isçiler kullanilmaktadir. O yüzden giderler içerisinde isçilik maliyeti diger giderlere göre daha yüksek oranda bulunmustur.
Bu çalismada, dört avlanma sahasina bölünmüs olan Iznik Gölü’nde gümüs baligi avciligi yapan balikçilarla yüz yüze görüsülüp sosyo-ekonomik yapilari ve balikçilik faaliyetinin ekonomik analizi yapilmistir. Marmara Bölgesi’ndeki diger göllerde yapilan benzer arastirmalarda balikçilar göle özgü olan ekonomik su ürünlerini avlarken bu çalismada, isinin sadece gümüs baligi avciligi olan balikçilar ele alinarak analiz edilmistir.
Iznik Gölü’nde yapilan bu çalismada gümüs baligi avciliginda kullanilan tekne boylari 6.00 m ile 9.00 m arasinda, motor güçleri 10.00 Hp ile 32.00 Hp arasinda degismektedir. Soylu ve Uzmanoglu (2003)’na göre Durusu Gölü’nde tekne boylari 4.00-6.00 m arasi motor güçlerinin 10.00-15.00 Hp arasi, Soylu ve ark., (2004)’e göre Iznik Gölü’nde 3.00-9.00 m arasi motor güçlerinin de 5,50-15,00 Hp arasinda oldugunu bildirmislerdir. Bölgede yapilan bir baska çalismada Manyas Gölü’ndeki teknelerin boylarinin 4.00-8.50 m arasi, motor güçlerinin ise 10.00-11.00 Hp arasinda olduklarini rapor etmislerdir (Avan ve Soylu 2007). Ergüden ve ark. (2007)’nin Seyhan baraj gölünde yaptigi bir baska arastirmada tekne boylarinin 6.10-7.00 m, motor güçlerinin ise 10.00-13.00 Hp arasinda oldugunu kaydetmistir. Yapilan bu çalisma diger göllerde yapilan benzer çalismalarin sonuçlariyla karsilastirildiginda, bu gölde yapilan avcilik ekonomik anlamda gümüs baligina dayanmakta ve av yasagi olmadigindan yogun sekilde avlanmaktadir. Ayrica göl ülkemizin derin ve büyük gölü olmasi nedeniyle gümüs balikçiliginda kullanilan teknelerin ortalama boylarinin uzun, motor güçlerinin de daha yüksek güçte oldugu düsünülmektedir. Gölü çevreleyen tarim arazisinin çok kisitli olmasi buradaki balikçiligin amatörce degil ticari anlamda profesyonel yöne kaymasina neden olmaktadir.
Iznik Gölü’nde gümüs baligi avciligi yapan balikçi yaslarinin 27-64 arasinda degistigi görülmüstür. Yapilan diger çalismalarda balikçi yaslari 22-77 (Soylu ve Uzmanoglu, 2003), 20-74 (Soylu ve ark., 2004), 26-59 (Ergüden ve ark., 2007) ve 26-72 (Avan ve Soylu, 2007) arasinda oldugu rapor edilmistir. Iznik Gölü balikçilarinin % 93.33’ünün evli, % 6.67’sinin ise bekar oldugu görülmüstür. Ünal (2003)’ün yaptigi çalismada bu deger % 86.67’i evli, % 13.33’ü bekar, Uzmanoglu ve Soylu (2006)’nin yaptigi arastirmada ise % 92.86’si evli % 7.14’ü bekar oldugu belirtilmistir. Yapilan bu çalismada benzer veriler elde edilmistir. Ancak gümüs baligi avciligi yapan balikçilarin bu isi yapabilmek için belirli tecrübenin ve maddi birikiminin gerekli oldugu çikarimi yapilabilir.
Gölde balikçilik yapanlarin egitim durumlari incelendiginde hepsinin ilkögretim temel egitiminin oldugu ve % 63.33’ünün ilkokul, % 20.00’sinin ortaokul, % 10.00’nun lise ve % 6.67’sinin de üniversite mezunu olduklari saptanmistir. Türkiye göllerinde yapilan diger çalismalarda % 77.22’sinin ilkokul, % 22.73’ünün ortaokul (Soylu ve Uzmanoglu (2003),% 2.41’inin okuryazar, % 61.44’ünün ilkokul, % 19.28’inin ortaokul, % 16.87’sinin lise mezunu (Soylu ve ark., 2004), % 96,97’sinin ilkokul, % 3,03’ünün okuryazar (Ergüden ve ark., 2007) ve % 90.67’sinin ilkokul, % 7.62’sinin ortaokul ve % 1.69’unun lise mezunu olduklari bildirilmistir (Avan ve Soylu, 2007). Navy ve Bun, (2001) tarafindan Kamboçya’da yapilan bir arastirmada balikçilarin egitim seviyelerinin % 12.50’sinin egitimsiz, % 37.50’sinin ortaokul % 6.25’i de lisansüstü egitim yapanlar arasinda degismektedir. Yapilmis olan diger çalismalarla karsilastirildiginda gümüs baligi avciligi yapan balikçilarin egitim durumlarinin daha iyi ve bu isi daha bilinçli olarak yaptiklari görülmektedir.
Iznik Gölünde gümüs balikçiligi yapanlarin ev ve otomobil mülkiyetine sahip olma durumlari sirasiyla % 83.33-16.67 ve % 66.67-33.33 olarak bulunmustur. Ünal, (2003)’ün yaptigi arastirmada balikçilik yapanlarin % 73.33’ünün ev sahibi olduklari rapor edilmistir. Iznik Gölü balikçilari hane halki nüfusu 3-6 kisidir. Bu deger Ünal, (2003)’de 2-6 kisi, Uzmanoglu ve Soylu, (2006)’da ise 1-9 kisi olarak belirtilmistir.
Sosyal güvenlik durumlari incelendiginde gümüs balikçiligi yapanlarin % 73.33’ünün sosyal güvencesinin oldugu, % 26.67’sinin ise hiç bir güvencesinin olmadigi belirlenmistir. Bu durum Türkiye göllerinde yapilan benzer çalismalarda balikçilarin sosyal güvenlik durumlariyla ilgili veriler olmadigindan kiyaslama yapmak mümkün olmamistir. Ancak Çeliker ve ark., (2006) tarafindan Karadeniz Bölgesi’nde deniz balikçiligi ile ilgili yapilan bir çalismada Karadeniz Bölgesi balikçilarinin % 72.08’inin bir sosyal güvenlik kurulusuna bagli % 27.92’sinin ise hiçbir güvencesinin olmadigini bildirmektedir. Belirtilen bu arastirmanin sonuçlari ile çalismamiz karsilastirildiginda bir paralellik oldugu görülmüstür.
Iznik Gölü gümüs baligi avciligi yapan balikçilarin av verimi ve avlama araç gereçlerinin ekonomik analizlerine bakildiginda avlama sermayesinin % 45.45’ni tekne ve % 54.55’ni ise av araçgereç sermayesinden olustugu tespit edilmistir. Bu çalismada balikçilarin brüt gelirinin balikçi basina ortalama 36 167,00 YTL giderinin ise 25 650,00 YTL olarak hesaplanmistir. Daha önce göllerde yapilmis bu tür arastirmalarda bu konuda bir veri degerlendirilmediginden bu çalismamizla bir karsilastirma yapilamamistir. Ancak Karadeniz Bölgesi’nde deniz balikçiligi ile ilgili yapilan bir çalismada Karadeniz Bölgesi balikçilarinin avlama sermayesinin % 63.89’unu tekne ve % 36.11’ini ise av araç-gereç sermayesi olusturmaktadir. Brüt hasilasinin ortalama degeri 93 788,00 YTL, degisen masraflarin ise 65 337,00 YTL oldugu bildirilmistir (Çeliker ve ark., 2006). Gümüs baligi avciligi teknede bireysel tek kisi ile yapilmadigindan tekne sahibinin yaninda av esnasinda yardimci isçilerin olmasi zorunlulugu dogmaktadir. Bu yüzden giderlerin ihale bedeli disinda büyük bir bölümünü isçilik giderleri olusturmaktadir. Bu da balikçinin net gelirini etkilemektedir.
Çalismada Iznik Gölü’nde gümüs baligi avciligi yapan balikçilarin diger göllerdeki balikçiliga göre daha profesyonel olduklari görülmüstür. Günümüzde Iznik Gölü’nde gümüs balikçiligi yapan kooperatif ve üyelerinin avlanma ve pazara arz konusunda bilgilerinin geçmis yillarla karsilastirildiginda önemli derecede arttigi saptanmistir. Gölde avciligin daha saglikli yapilmasi ve balikçiligin kayda alinmasi açisindan kooperatifin yardimi ve etkisi olmaktadir. Bu sayede kaçak avcilik önlenmekte ve pazarlama konusunda egitim almis, ihracat yapma konusunda prosedürü bilen ve AB standartlarina göre islem yapan balikçilarin orani yükseldikçe sektör olumlu gelisme saglayacaktir. Bu gelisme kooperatiflerin ve üyelerinin ortak amaçlari dogrultusunda isbirligi ve yeterli organizasyonu yaparak baligi pazara arz etme konusunda daha avantajli konuma geleceklerdir. Arastirma süresince yapilan inceleme ve görüsmeler sonucunda kooperatiflerin aralarinda iyi iletisim kuramadiklari tespit edilmis ve üyeler arasindaki sikintilarin ortaya çiktigi görülmüstür. Bu nedenle, problemlerin çözümü için etkin, saglikli ve süreklilik arz eden bir kooperatif sistemin etkin bir sekilde yürütülmesine ihtiyaç vardir. Kooperatiflerin etkinlestirilmesi ile gölün kiralanmasi, pazarlama, egitim ve balikçilarin en önemli giderlerini olusturan is gücü ve mazot maliyetleri gibi problemlerin devletin de destegi ile çözülmesi kolaylasacaktir
Acara, A. (1996). Su Ürünleri Ekonomisi, Üretim Miktar ve Fiyat Degisimleri (1995). DPT. Iktisadi Planlama Genel Müdürlügü. Ankara.
Aktan, Y., Aykulu, G. (2001). Iznik Gölü’nün kiyi bölgesi sedimanlari üzerinde yasayan alg topluluklari. Istanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 12: 31-48.
Anonim, (1988). Su Ürünleri Istatistikleri. 1986. T.C. Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitüsü, Ankara.
Anonim, (1991). Su Ürünleri Istatistikleri. 1989. T.C. Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitüsü. Ankara.
Anonim, (2003). Su Ürünleri Istatistikleri. 2001. T.C. Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitüsü. Ankara.
Anonim, (2006). Bursa Mastar Plani 2004. Tarim ve Köyisleri Bakanligi.
Anonim, (2007a). https://www.tugem.gov.tr/tugemweb/bilgiler_v eriler.html Erisim tarihi Haziran 2007
Anonim (2007b). https://www.cevreorman.gov.tr/sulak/sulakala n/iznikgolu.htm Erisim tarihi Nisan 2007.
Anonim, (2007c). Bursa Tarim Il Müdürlügü Su Ürünleri Kayitlari. 2007
Anonim, (2008). Su Ürünleri Istatistikleri 2006. T.C. Basbakanlik Türkiye Istatistik Kurumu. Ankara.
Atay, D. (1995). Su Ürünleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayinlari No: 1427. 124 s.
Avan, S., Soylu, M. (2007). Manyas Gölü balikçilarinin Sosyo-Ekonomik Yapisi. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 33 s.
Çeliker, S. A., Korkmaz, S.A., Dönmez, D., Gül, U., Demir, A., Genç, Y., Kalkanlar, S., Özdemir, I. (2006). Karadeniz Bölgesi’nde Su Ürünleri Avciligi Yapan Isletmelerin Sosyo- Ekonomik Analizi. Tarimsal Ekonomi Arastirma Enstitüsü. Ankara
Ergüden, D., Ergüden, S., Öztekin, R. (2007). Seyhan Baraj Gölü (Adana) balikçi profili durumu.Ulusal Su Günleri 2007. Türk Sucul Yasam Dergisi, 3-5(5-8): 447-454.
Gaygusuz, Ö., Temel, M. (2006). Iznik Gölü’nde Yasayan Gümüs Baligi (Atherina boyeri Risso, 1810)’nin Üreme ve Büyüme Biyolojisi. Istanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 50 s.
Gözgözoglu, E., Ertas, S., Erbas, S., Duru, D., Kushan, S., Deveci, S., Senel, G. (2004). Su Ürünleri Ekonomisi, Üretim, Miktar, Fiyat ve Deger Degisimleri, 2001-2002. Tarim ve Köyisleri Bakanligi, Tarimsal Üretim ve Gelistirme Müdürlügü, Ankara
Güven, E., Çolak, S., Savas, E. (2002). Iznik Gölü’nde Kerevitlerin (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823) Üreme Döneminin Tesbiti. Istanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi. 16(13): 35-51.
Küçük, F., Gülle, S.S., Gümüs, E., Demir, O. (2006). Egridir Gölü’ne Sonradan Giren Gümüsbaligi (Atherina boyeri RISSO, 1810)nin Göl Ekosistemine ve Balikçiliga Etkisi. Emre, Y., Diler, I.,(Edit.) 1. Baliklandirma ve Rezervuar Yönetimi Sempozyumu Bildirileri, T.K.B. Akdeniz Su Ürünleri Arastirma, Üretim ve Egitim Enstitüsü Yayinlari, No: 1, 550 sayfa, Antalya.
Navy, H., Bun, N. P., (2001). An Economic Analysis of Fish Production in The Dai Fisheries in Phnom Penh and Kandal Province, Cambodia.https://www.mekonginfo.org/mrc_en/doclib.nsf/0/107C4595CA29F27247256DE300279D 2C/$FILE/FULLTEXT.pdf (15 Ocak 2008),
Özulug, M., Altun, Ö., Meriç, N. (2005). On the Fish Fauna of Lake Iznik (Turkey), Turkish Journal of Zoology, 29: 371-375
Soylu, M., Çinar, A.,Uzmanoglu, M.S., Erdem, Ü., Altikardes, Z.A. (2004). The socio-economic structure of fishermen of Iznik Lake. 4 th World Fisheries Congress (2-6 May 2004) Vancouver, BC, Canada Soylu, M., Uzmanoglu, M.S. (2003). Durusu (Terkos) gölü balikçi profili. XII Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu 2-5 Eylül 2003, 518- 524. Elazig.
Uzmanoglu S., Soylu, M. (2006) Karasu (Sakarya) Bölgesi Deniz Balikçilarinin Sosyo- Ekonomik Yapisi, E.Ü. Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Dergisi, 23(1-3): 515-518.
Ünal, V. (2003). Yari Zamanli Küçük Ölçekli Balikçiligin Sosyo-Ekonomik Analizi, Foça (Ege Denizi). E.Ü. Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Dergisi, 20(1-2): 165 – 172.
